Πρωτοβουλίες κοινοτήτων ΕΛ/ΛΑΚ για ψηφιακά δικαιώματα στην εποχή του Web 2.0

9761729434_859cb728b6_zΤα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί μεγάλες μεταβολές στον τρόπο που χρησιμοποιούμε το Διαδίκτυο. Στον κόσμο του Web 2.0, οι χρήστες, δηλαδή όλοι εμείς, παράγουμε και διακινούμε μεγάλες ποσότητες περιεχομένου και χρησιμοποιούμε διαδικτυακές υπηρεσίες ολοένα και περισσότερο στην επαγγελματική και προσωπική ζωή μας.

Ταυτόχρονα, ενώ το Διαδίκτυο ξεκίνησε σαν κατανεμημένη πλατφόρμα επικοινωνίας, υπάρχει σε εξέλιξη μια μετάβαση σε υπηρεσίες που παρέχουν εφαρμογές, κοινωνικά δίκτυα και υποδομές με κεντρικοποιημένες αρχιτεκτονικές από Cloud συστήματα υποδομών (με την μορφή του Infrastructure as a Service) ή τελικών εφαρμογών (Software as a Service), καθώς και στην συνεπακόλουθη όλο και περισσότερη, εθελοντική, εκχώρηση προσωπικών δεδομένων μας για χρήση από κεντρικές διαδικτυακές υπηρεσίες και δίκτυα.

Σχετικά παραδείγματα υπάρχουν από τα γενικής φύσης μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Google Plus, το Facebook, το Twitter, έως και εξειδικευμένα κοινωνικά δίκτυα, όπως το ResearchGate.net και το Academia.edu στον χώρο της έρευνας, αλλά και τα εργαλεία γενικής χρήσης όπως το Google email, Microsoft Live, ή το FigShare για διαμοιρασμό δεδομένων ξανά στον επιστημονικό χώρο.

Στον χώρο του λογισμικού έχει αναδυθεί ο ρόλος των App Stores ως νέων μέσων διάθεσης εφαρμογών, ο οποίος θέτει νέα προβλήματα και προκλήσεις στην διεθνή κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ, όπως και η χρήση ΕΛ/ΛΑΚ ως μέρους συσκευών ή κλειστών υποδομών Cloud.

Τα παραπάνω, αν και δεν θα ήταν εφικτά χωρίς την εκτεταμένη χρήση ΕΛ/ΛΑΚ, σε πρώτη ανάγνωση δεν φαίνεται να αφορούν την κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ. Με προσεκτικότερη εξέταση όμως θα φανεί ότι, οι βασικές ελευθερίες, που αποτέλεσαν την αφορμή δημιουργίας του κινήματος του Ελεύθερου Λογισμικού, σήμερα επεκτείνονται όχι μόνο στα προγράμματα που εκτελούμε και αναπτύσσουμε αλλά και στα δεδομένα τα οποία παράγουμε, την ιδιωτικότητά μας και, γενικότερα, τα δικαιώματα που έχουμε όταν χρησιμοποιούμε ένα κλειστό εργαλείο, μια κινητή εφαρμογή ή μια Cloud based υπηρεσία.

Για αυτό τον λόγο, μια σειρά από πρωτοβουλίες βρίσκονται υπό εξέλιξη αυτή την περίοδο. Οι πρωτοβουλίες αυτές εκκινούν από το χώρο των κοινοτήτων ΕΛ/ΛΑΚ αλλά έχουν πολύ ευρύτερη στόχευση. Σε αυτό το άρθρο θα γίνει μια σύντομη αναφορά στις σημαντικότερες ενώ σε επόμενα posts θα γίνει αναλυτικότερη παρουσίαση κάθε μιας από αυτές.

Μια σημαντική πρωτοβουλία βρίσκεται σε εξέλιξη από τα Creative Commons με το όνομα Terms of Service. Έχει σκοπό να κάνει τους Όρους Χρήσης που συνοδεύουν κάθε διαδικτυακή υπηρεσία κάτι το οποίο μπορεί να γίνει κατανοητό αλλά και να προτείνει όρους που διασφαλίζουν τα δικαιώματα του χρήστη.

Το πρόβλημα που επισημαίνει είναι ότι έχουμε όλοι συμφωνήσει σε μια σειρά από όρους χρήσης, οι οποίοι δεν είναι διαφανής για τον χρήστη, δεν γίνεται κατανοητό τι απαιτούν από εμάς και τι παραχωρούν στην υπηρεσία. Στην παρούσα τους μορφή είναι το αντίθετο του ανοικτού, με την έννοια του προσβάσιμου, ακόμα και από τον πλέον εξειδικευμένο αναγνώστη.

Η πρωτοβουλία του Creative Commons Term of Service παρουσιάζει μια εναλλακτική μορφή Όρων Χρήσης η οποία μπορεί να είναι εύκολα κατανοητή από τον τελικό χρήστηπου καλείται να αποφασίσει για αυτούς τους όρους. Είναι φανερή η διαφορά με τις παρούσες φόρμες των όρων χρήσης, καθώς και η ενδυνάμωση του χρήστη μέσω της κατανόησης του τι σημαίνουν οι όροι χρήσης με τους οποίους συμφωνεί.

Πέρα από την παρουσίαση των όρων χρήσης σε μια κατανοητή μορφή, ένα άλλο εξίσου σημαντικό ευρύτερο θέμα είναι αυτό της πραγματικής ιδιοκτησίας και πλήρους πρόσβασης στα δεδομένα μας, όταν παράγονται ή παραχωρούνται στο πλαίσιο χρήσης μια διαδικτυακής υπηρεσίας.

Στο πλαίσιο της ίδιας πρωτοβουλίας παρουσιάζεται μια ιδέα για όρους χρήσης οι οποίοι εγγυώνται μια σειρά από βασικά δικαιώματα του χρήστη, τα οποία δεν ισχύουν συνολικά για τις περισσότερες διαδικτυακές υπηρεσίες που λαμβάνει κανείς σήμερα. Αναλυτικότερα τι εξασφαλίζουν αυτοί οι όροι θα συζητηθεί σε επόμενο post.

Ταυτόχρονα, στο τεχνολογικό επίπεδο, υπάρχουν μια σειρά από ενδιαφέροντα projects και εξελίξεις οι οποίες έχουν σκοπό να δώσουν ξανά πίσω βασικές ελευθερίες στους χρήστες των υπηρεσιών ή να τους καταστήσουν ικανούς να συμμετάσχουν στο Web 2.0 αυτοδύναμα. Επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τα παρακάτω

  • Project VRM (Vendor RelationShip Management) και η σημαντική τεχνολογική πρωτοβουλία Respect Network: αφορά στην συγκρότησή ενός οικοσυστήματος Cloud υποδομών, εφαρμογών και υπηρεσιών στις οποίες ο χρήστης διατηρεί τον πλήρη έλεγχο και τα πλήρη δικαιώματα επί των δεδομένων που παράγει, προσωπικών ή/και μη, επιτρέποντας την πρόσβαση σε τρίτα μέρη και εφαρμογές σύμφωνα με τον έλεγχο και έγκριση του. Το Project VRM έχει αποτελέσει τη θεωρητική βάση για την υλοποίηση του Respect Network, το οποίο φιλοδοξεί να αποτελέσει μια εμπορικά βιώσιμη νέα κατηγορία εφαρμογών και υπηρεσιών βασισμένων πάνω σε ανοικτές διεπαφές και πρωτόκολλα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η προσπάθεια αυτή συμπεριλαμβάνει και πρόβλεψη για δυνατότητα πώλησης δεδομένων από τους ίδιους τους χρήστες, αντίστοιχα με το μοντέλο που ο Jaron Lanier, ένας ενδιαφέρον διανοητής και πρωτοπόρος του Virtual Reality, έχει προτείνει στο βιβλίο του “Who owns the future”.
  • Επιπλέον, με αφετηρία τον ίδιο προβληματισμό, αλλά με τελείως διαφορετική νοοτροπία και τελική στόχευση, μια σειρά από προσπάθειες, έργα λογισμικού και projects φιλοδοξούν να κτίσουν Personal Cloud Devices, δηλαδή ανοικτές συσκευές και εργαλεία τα οποία θα κάνουν ικανό τον χρήστη να κατέχει πλήρως και να διατηρεί έλεγχο επί των δεδομένων του. Οι πρωτοβουλίες αυτές εκκινούν από τον χώρο του ΕΛ/ΛΑΚ και είναι αυτές των Personal Cloud, της εκκολαπτόμενης κοινότητας IndieWeb Camp αλλά και συσκευών και εργαλείων λογισμικού όπως το MailPile, του CloudFleet, του personal server OPI, του SandStorm.io και πολλών άλλων παρόμοιων.
  • Οι πλέον φιλόδοξες από τις προσπάθειες αυτές στοχεύουν στην δημιουργία ενός ανοικτού τηλεφώνου (όπως το Firefox OS) ή περισσότερο στην δημιουργία ενός ολόκληρου οικοσυστήματος ανοικτών τεχνολογιών με κεντρικό σημείο ένα κινητό τηλέφωνο (IndiePhone), το οποίο συνοδευόμενο από εφαρμογές και υπηρεσίες, θα προσφέρει μια “ανεπανάληπτη”, όπως αναφέρεται εμπειρία χρήστη, βασισμένη σε ανοικτές και ind.ie (“ανεξάρτητες”) τεχνολογίες. Σημειώνεται ότι ο δημιουργός αυτής της πρωτοβουλίας έχει δώσει μια σειρά από ομιλίες (Free is a Lie) οι οποίες είναι αξιοσημείωτες στην ακρίβεια με την οποία εντοπίζουν το πρόβλημα της ανεξαρτησίας/ανοικτότητας της τεχνολογίας στην εποχή του Web 2.0 .

Σε επόμενα άρθρα σε αυτή τη σειρά θα γίνει αναλυτική αναφορά για κάθε μια από αυτές τις πρωτοβουλίες και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τα οποία τις καθιστούν αντικείμενο των κοινοτήτων ΕΛ/ΛΑΚ διεθνώς. Οι πρωτοβουλίες είναι πολλαπλές, ένδειξη του αρχικού χαρακτήρα στον οποίο βρίσκονται οι αντίστοιχοι προβληματισμοί, αλλά και ένδειξη ταυτόχρονα της δυναμικότητας και της σημασίας της περιοχής, η οποία αναφέρεται στα δικαιώματά μας ως πολιτών και χρηστών στον ψηφιακό web 2.0 κόσμο.

Το άρθρο διατίθεται με άδεια CC BY-SA 4.0 όπως όλο το περιεχόμενο του http://www.ellak.gr/ .

Αφήστε μια απάντηση

Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com