Αδειοδότηση ανοιχτού λογισμικού

Από την εκδήλωση για την αδειοδότηση ανοιχτού λογισμικού

Στις 17 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο InnovAthens η εκδήλωση με τίτλο “Αδειοδότηση λογισμικού ανοιχτού κώδικα”, την οποία συν-διοργάνωσαν η ΕΛΛ/ΛΑΚ (http://www.ellak.gr) και το ΕΚΤ (http://www.ekt.gr). Ομιλητής ήταν ο Αλέξιος Ζάβρας (http://about.me/zvr), Open Source Officer της Intel Mobile Communications. Η εκδήλωση περιελάμβανε δύο μέρη: ένα εργαστήριο και μια ομιλία.

Παρά την “εχθρική διάθεση” της συγκεκριμένης ημέρας (καιρός βροχερός και θορυβώδης μέχρι το πέρας της εκδήλωσης) η προσέλευση του κόσμου ήταν γενναία, με ελάχιστες καρέκλες να μένουν κενές κατά την έναρξη. Από την αρχή ήταν εμφανές ότι πρόκειται για ένα θέμα που ενδιαφέρει αρκετούς, αν και ιδιαίτερα εξειδικευμένο.

Το πρωινό εργαστήριο περιελάμβανε:

  • εισαγωγή στις έννοιες: ευρεσιτεχνίες (patents), εμπορικά σήματα (trademarks), εμπορικά μυστικά (trade secrets), πνευματικά δικαιώματα (copyright) και δημόσιο κτήμα (public domain),
  • αναφορά στους κανόνες του copyright, και
  • ανάλυση αδειών λογισμικού ανοιχτού κώδικα.
Αλέξιος Ζάβρας αδειοδότηση ανοιχτού λογισμικού
Ο ομιλητής της εκδήλωσης κ. Αλέξιος Ζάβρας

Ο ομιλητής είχε προνοήσει να διαθέτει στο “οπλοστάσιό” του ερωτήσεις και quiz, προκειμένου να ενθαρρύνει τη συμμετοχικότητα του κοινού. Στην πράξη αποδείχτηκε, ωστόσο, ότι το κοινό δε χρειαζόταν και πολύ ενθάρρυνση! Το ενδιαφέρον ήταν πηγαίο και κάθε ερώτηση του ομιλητή προκαλούσε σειρά ερωτήσεων και παρεμβάσεων από τους παρευρισκόμενους.

Γενικά για τις άδειες πνευματικής ιδιοκτησίας στο χώρο του λογισμικού

Το εργαστήριο κατάφερε χρησιμοποιώντας ενδεικτικά παραδείγματα από το χώρο της αγοράς να αναδείξει πως χρησιμοποιούνται τα εργαλεία που αντιστοιχούν στις παραπάνω έννοιες για να προστατεύσουν την πνευματική ιδιοκτησία. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην περίπτωση του λογισμικού, όπου έγινε ξεκάθαρο ότι τα παραπάνω εργαλεία δεν μπορούν να λειτουργήσουν όπως λειτουργούν για άλλα προϊόντα: ο κώδικας που γράφεται για κάποιο λογισμικό δεν μπορεί να μένει απομονωμένος από κώδικα που έχει γραφεί για άλλα λογισμικά.

Στην πράξη, όπως ενδεικτικά είπε ο κ. Ζάβρας,

ο κώδικας που γράφεται σήμερα πρέπει να ακολουθεί τη ‘χρυσή αναλογία’: 20% ίδιος και 80% ανοιχτός (επαναχρησιμοποιούμενος), αν θέλει κανείς να είναι αποτελεσματικός και ανταγωνιστικός

Παράλληλα καταδείχτηκε ότι η εφαρμογή αδειών χρήσης στο λογισμικό (αφορά τόσο σε κλειστές, όσο και σε ανοιχτές άδειες, όπως για παράδειγμα η GPL) οδηγεί σε αδιέξοδα: στην περίπτωση του κλειστού (ιδιόκτητου) λογισμικού, ο ιδιοκτήτης απαγορεύει τη χρήση του κώδικά του από άλλους χωρίς την άδειά του, αλλά αντίστοιχα συχνά και ο ίδιος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τον κώδικα κάποιου άλλου. Καταλήγει, ως εκ τούτου, σε μια κατάσταση όπου είναι υποχρεωμένος να συντηρεί ο ίδιος τον κώδικά του, ευρισκόμενος, ωστόσο, σε μια αγορά με ανταγωνισμό από το ανοιχτό λογισμικό, το οποίο συντηρείται από πλήθος προγραμματιστών, είναι συνεπώς πολύ ανταγωνιστικότερο.

Από την άλλη μεριά κάποιες ανοιχτές άδειες, όπως η GPL, αναγκάζουν όλα τα παράγωγα προϊόντα να υιοθετούν την αρχική άδεια. Αυτός ο περιορισμός περιορίζει τις ‘επιμιξίες’ κώδικα με διαφορετικές άδειες, καθώς δημιουργείται ασυμβίβαστο.

Παραθέτω το χαρακτηριστικό παράδειγμα που ανέφερε ο εισηγητής για το παραπάνω: έστω ένα software Γ που ενσωματώνει κομμάτια των λογισμικών του Α και του Β. Ο Α θέτει ως περιορισμό τον εξής: για να χρησιμοποιηθεί το λογισμικό μου ή παράγωγό του ο εκάστοτε χρήστης θα πρέπει να φοράει πράσινες κάλτσες. Ο Β, αντίθετα, θέτει ως περιορισμό τις ‘πορτοκαλί κάλτσες’. Εκεί δημιουργείται μια νομική ασυμβατότητα για το Γ (που περιλαμβάνει αμφότερα τα Α και Β), παρόλο που το λογισμικό αυτό μπορεί να λειτουργεί άψογα τεχνικά.

Βασικές γνώσεις για τις ανοιχτές άδειες

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ακολούθησε συζήτηση σχετικά με κάποιες βασικές έννοιες που θα πρέπει να γνωρίζει κάποιος που θέλει να αδειοδοτήσει το λογισμικό του με ανοιχτή άδεια. Με βάση το παράδειγμα της GPL έγινε αναφορά στις ακόλουθες έννοιες:

  • Copyleft: τα παράγωγα έργα παραμένουν κάτω από την ίδια άδεια
  • GPL και “φίλοι”: η βασική ιδέα των αδειών αυτών είναι η ελευθερία!
  • Διανομή / Μεταβίβαση (Distribution / Conveyance): η άδεια GPL ενεργοποιεί υποχρεώσεις μόνο κατά την ανταλλαγή του λογισμικού. Κατά τη χρήση του δεν περιορίζει το χρήστη καθ’ οιονδήποτε τρόπο!
  • Συμβατότητα κατά την παράδοση (Compliant delivery): Σε κάθε ανταλλαγή του GPL λογισμικού, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και ο κώδικας. Θα πρέπει να αποφεύγεται παραπομπή στο διαδίκτυο ή κάποια αναφορά του στυλ: “διαθέσιμο αν το ζητήσει ο πελάτης”.
  • Πληροφορίες για την εγκατάσταση: θα πρέπει να αναφέρονται οδηγίες όχι μόνο για το πως γίνεται η εγκατάσταση του λογισμικού, αλλά και για το πως χτίζεται το λογισμικό από τον πηγαίο κώδικα.
  • Συνδεσιμότητα (linking): πως επηρεάζει μια άδεια το λογισμικό που χτίζεται χρησιμοποιώντας κομμάτια του αρχικού.

Εντύπωση προκάλεσαν κάποιες “γκρίζες ζώνες” που περιγράφηκαν, όπως η ακόλουθη: αν έχω μια κατοχυρωμένη πατέντα και γράψω ένα κώδικα με άδεια GPL που την υλοποιεί μπορεί κάποιος να τον χρησιμοποιήσει ή πρέπει να αγοράσει και την πατέντα; Η απάντηση διαφοροποιείται ανάλογα με την έκδοση της GPL που χρησιμοποιεί ο δημιουργός! Η GPLv3 λέει ότι μπορείς να χρησιμοποιήσεις τον κώδικα χωρίς να αγοράσεις την πατέντα (η GPLv2 δεν αναφέρει, ωστόσο, κάτι σχετικό).

Από τη θεωρία στην πράξη

Προς το τέλος της συζήτησης τοποθετήθηκαν σύντομα ο Μιχάλης Μισιρλής της Logikon Labs και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος της SciFy. Έκαναν τοποθετήσεις ουσιαστικές και πολύ χρήσιμες για τη συζήτηση, καθώς παρουσίασαν την εμπειρία τους από τη χρήση και παραγωγή λογισμικού με ανοιχτή άδεια.

Logiconlabs ανοιχτό λογισμικό
Ο κ. Μιχάλης Μισιρλής της Logikon Labs

Η Logikon Labs έχει καταφέρει να λειτουργεί χρησιμοποιώντας μόνο ανοιχτό λογισμικό και πλέον μοιράζεται αυτή την τεχνογνωσία και με άλλους. Τα ανοιχτά λογισμικά που χρησιμοποιούν είναι τα ακόλουθα.

Για εμπορική διαχείριση:

  • egroupware.org: διαχείριση έργων
  • odoo: διαχείριση επαφών / διαχείριση πωλήσεων, προσφορών

Για ηλεκτρονική σχεδίαση:

  • KiCad
  • Git
  • Ngspice
  • GHDL: προσομοίωση ψηφιακών κυκλωμάτων
  • Wings 3D: δημιουργία 3d μοντέλων
SciFy ανοιχτό λογισμικό
Ο κ. Γιώργος Γιαννακόπουλος της SciFy

Η SciFy αδειοδοτεί το λογισμικό της με ανοιχτή άδεια, καταφέρνοντας να παράγει κέρδος, αντίθετα με το μύθο που πρεσβεύει ότι το ανοιχτό λογισμικό είναι χαμένος κόπος για τον προγραμματιστή. Σχετικά με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το open source για επενδύσεις, ο κ. Γιαννακόπουλος μας εξήγησε ότι το open source λειτουργεί ενδυναμωτικά για funding από venture capitalists καθώς παρουσιάζει μηδενικό νομικό ρίσκο (όταν η εταιρία γίνει μεγάλη, δεν έχεις κίνδυνο να υποστείς αγωγή για πνευματικά δικαιώματα, καθώς όλα είναι ανοιχτά). Κατέληξε δε την τοποθετησή του αναφέροντας τους λόγους για τους οποίους το open source έχει μεγάλη εταιρική αξία:

  • εσωτερικά για τον τρόπο δουλειάς σου
  • χρηματοδοτείται από πολλές εταιρίες
  • βελτιώνει την εικόνα σου απέναντι στο ευρύ κοινό
  • σε απελευθερωνει στο νομικό κομμάτι
  • λειτουργεί πολλαπλασιαστικά ως προς τον αντίκτυπό σου στην κοινωνία

Αφήστε μια απάντηση

Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com