Είναι γεγονός οτι το κίνημα ελεύθερου λογισμικού και λογισμικού ανοιχτού κώδικα πέρα απο εξαιρετικής αξίας λογισμικό -όπως προγράμματα και λειτουργικά συστήματα- επηρεάζει διάφορες πτυχές της ζωής μας, μια απο τις οποίες είναι και η εκπαίδευση.

Ας δούμε μερικά απο τα πιο επιτυχημένα σενάρια οπου το ελ/λακ ωθεί σε ριζοσπαστικές αλλαγές στον τρόπο που δημιουργείται και διανέμεται η γνώση .

α)Το MIT OpenCourseWare  (MIT OCW) είναι ένα project μεγάλης κλίμακας με σκοπό να τοποθετηθεί στο αντίστοιχο site ένα μεγάλο μέρος του υλικού εκπαίδευσης που παράγεται/χρησιμοποιείται απο το κορυφαίο εκπαιδευτικό ίδρυμα, τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Η πρόσβαση είναι δωρεαν και η πλοήγηση ιδιαίτερα ευχάριστη και εύκολη, ενώ το υλικό αποτελείται απο διαφάνειες και διαλέξεις που δώθηκαν στη διάρκεια ενός μαθήματος, ερωτήσεις και απαντήσεις, μέχρι και βίντεο σε πολλές περιπτώσεις. Το υλικό προσφέρεται και απο τις πέντε σχολές του MIT, που αντιπροσωπεύουν 34 διαφορετικά τμήματα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαθέσιμα 1550 μαθήματα και ο στόχος του project είναι μέχρι το 2008 να έχει μπει online όλο το υλικό που παράγεται/διδάσκεται στο ίδρυμα. Μερικές απο τις κατηγορίες είναι και οι εξής:

Αεροναυπηγική, ανθρωπολογία, αρχιτεκτονική, βιολογία, χημεία, οικονομικά, ξένες γλώσσες, λογοτεχνία, ιστορία, μαθηματικά, πυρηνική φυσική, θεατρικές σπουδές κα.

Αυτή η πρωτοβουλία του MIT δίνει πρόσβαση σε μαθητές, φοιτητές, ερευνητές, δασκάλους και οποιονδήποτε  ανα τον κόσμο στην τεράστια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ιδρύματος. Ακόμα περισσότερο ενθαρύνει και προτρέπει άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα να προχωρήσουν στη δωρεαν και ελεύθερη δημοσίευση του εκπαιδευτικού τους υλικού, κάτι που ήδη έχουν κάνει περισσότερα απο 100 ιδρύματα.
 
          

β) Το OpenCourseWare Consortium είναι ένα υπο-προϊόν του MIT OpenCourseWare. Αυτή τη στιγμή αποτελείται απο ιδρύματα απο 16 χώρες, τα οποία διαθέτουν το εκπαιδευτικό τους υλικό ελεύθερα και δωρεαν, κατα τα πρότυπα του MIT OCW.

γ)Η περίφημη wikipedia δεν χρειάζεται συστάσεις! Η online εγκυκλοπαίδεια που γράφεται απο τους χρήστες της και καθημερινά αυξάνει το περιεχόμενο και την αξιοπιστία της χρησιμοποιείται ως μια άριστη πηγή γνώσης και πληροφορίας, ενώ το μοντέλο της υπήρξε η έμπνευση για τη δημιουργία πολλών άλλων online εγκυκλοπαιδειών και αδερφών-projects, όπως

•  το Wikibooks, για δωρεαν βιβλία και εγχειρίδια,

•  το Wikiversity ,

•  το Wiktionary ,με σκοπό την παραγωγή ενός δωρεαν πολυγλωσσικού λεξικού με ορισμούς, ετυμολογίες, συνώνυμα και μεταφράσεις,

•  το Wikitravel για τη δημιουργία ενός ελεύθερου, αξιόπιστου και ενημερωμένου ταξιδιωτικού οδηγού,

•  το Wikiquote , μιας ελεύθερα προσβάσιμης διαδικτυακής επιτομής ρήσεων και αποφθεγμάτων σε όλες τις γλώσσες

δ)Τα τελευταία χρόνια έχει εντατικοποιηθεί η παραγωγή αξιόλογου λογισμικού για την εκπαίδευση, που απευθύνεται σε όλες τις βαθμίδες. Ενδεικτικά είναι τα προγράμματα KDE Edutainment Suite για το γραφικό περιβάλλον KDE -μπορεί να τρέξει και στο GNOME επίσης- , το Gcompris,το Tux4kids, και άλλα. Μια καταπληκτική συλλογή εργαλείων για την εκπαιδευτική κοινότητα υπάρχει στη Δικτυακή πύλη για το εκπαιδευτικό λογισμικό ανοιχτού κώδικα , του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου.
Ο δικτυακός τόπος αποβλέπει στην ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας για το Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) και στην παρουσίαση εφαρμογών ανοικτού κώδικα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από το χώρο της εκπαίδευσης. Η λίστα με τις εφαρμογές είναι εντυπωσιακή!

Πέρα απο τις εφαρμογές λογισμικού, υπάρχουν και οι διανομές linux που είναι τροποποιημένες ώστε να περιέχουν τις σχετικές εφαρμογές και επιπλέον εργαλεία για το συγκεκριμένο περιβάλλον που απευθύνονται -σχολεία, πανεπιστήμια. Δυο απο αυτές είναι το Skolelinux και το Edubuntu , διανομές οι οποίες προορίζονται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

ε)Ένας άλλος πόρος ανεκτίμητης αξίας στην διαδικασία της μάθησης είναι και οι ελεύθερα διαθέσιμες συλλογές βιβλίων και τύπου. Το project Gutenberg  είναι η παλιότερη συλλογή δωρεαν ηλεκτρονικών βιβλίων στο Internet. Πέρα απο το Gutenberg σήμερα υπάρχουν δικτυακοί τόποι με μεγαλύτερες συλλογές δωρεαν βιβλίων , απο τις οποίες μπορούμε να ψάξουμε μέσα απο ένα πλήθος διαθέσιμων βιβλίων και να τα κατεβάσουμε στον υπολογιστή μας.

Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το Google Scholar  , το οποίο παρέχει τη διεπαφή για αναζήτηση  σε βιβλία, εργασίες, περιοδικά, άρθρα, επιστημονικές δημοσιεύσεις, πανεπιστήμια, τα οποία είναι αποθηκευμένα στην βάση δεδομένων του Google.
      

ζ)Το διάσημο project "one laptop per child" (OLPC) στοχεύει στο να δωθεί ένας μαθητικός υπολογιστής σε όλα τα παιδιά του κόσμου -με έμφαση στις φτωχές χώρες-  και να δώσει με αυτό τον τρόπο σε όλα τα παιδιά πρόσβαση στον κόσμο της γνώσης και στις σύγχρονες μορφές εκπαίδευσης. Γύρω απο το olpc έχει δημιουργηθεί μια γιγάντια υποδομή οπου εκπαιδευτικό λογισμικό δημιουργείται με αποδέκτη τους κατόχους του υπολογιστή, εκπαιδευτικά βιβλία και κείμενα γράφονται και αξιολογούνται απο εθελοντές, ενώ για την αποδοτική  λειτουργία του project εκπαιδεύονται δάσκαλοι και χρήστες ανα τον κόσμο. Το laptop θα αποτελέσει ένα εκπαιδευτικό εργαλείο στα χέρια των παιδιών κυρίως των υποανάπτυκτων χωρών και μια προσπάθεια να δωθούν περισσότερες ευκαιρίες σε αυτά.

Τα αποτελέσματα απο αυτό το project θα τα δούμε στο άμεσο μέλλον.

Το μοντέλο του open source, μεταξύ άλλων, ωθεί την εξέλιξη στα πρότυπα του οτι "παίρνεις κάτι, το τροποποιείς, επεκτείνωντας ή βελτιώνοντας το, και το επιστρέφεις ώστε να είναι προσβάσιμο σε όλους". Αυτή η λογική πιστεύουμε οτι ταιριάζει απόλυτα στην παραγωγή της γνώσης και τη διανομή της πληροφορίας.

---

Με αφορμή το άρθρο "How the Open Source Movement Has Changed Education: 10 Success Stories"